Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleşatır bir düzen değildir. Hukuk, cemiyet zarfında insanoğluın gerçekten elbette davrandıklarını değil, elbette davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak derunin vardır. Hak değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene almak, içtimai hayatın gerçekleşmesini sahip olmak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin zıtsına kabul edilmesi ve uyulması gereken, pekâlâ namuslu kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle cemiyet zarfında insanoğluın tasarruf ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte tüze, beşer davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir cümle, bir bütündür.” İnsan-beşer, beşer-tabiat ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru derunin evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Hukuk, adamlık seviyesi derunin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birmebzul rey ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, cemiyet sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak tamlayan gözlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini sahip olmak maksadıyla konulan ve amme gücüyle desteklenen kaide, adalet ve kanunların kâffesidür. Elan yaygın bir tanılamamıyla tüze, adalete yönelmiş içtimai yaşyalnız düzenidir. Hukuk Lafız Mazmunı Hukuk kelimesi Arapça “adalet” kökünden gelir ve adalet kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “adalet” kelimesinin çoğmehabetli “ah’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na nazaran tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk anlamında da kullanılır. Uran Mazmunı Hukuk dönemden döneme değiştiği derunin hala doyurucu bir tanılamam konstrüksiyonlamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok kabul edilen tanılamamı ise: “Muayyen bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) sargılanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi zarfında asliye olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri sermaye saha kısmına Özel Hukuk, zevat ile ülke veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Hukuk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun esaslıca zir dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik ülke tarafından güvenceye düzenınmış ve cebri yapmış oldurımlara mevla olmasıdır. Hukuk kuralları beşer davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun ayar hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde müşabih nitelikteki bilcümle durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk sahaında yapmış oldurım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek derunin kullanılır. Hukuk düzenini esenlamayı ve korumayı yalnızçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları kösteklemek derunin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapis ve mangiz cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kısım yama; mevhibe hukukunda mevhibe ve gümrüksüzçılık cezaları kabilinden değişik tüze dallarında değişik yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; zihini bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasal gözleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan tüze, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş içtimai bir yaşyalnız düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulamalı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai hayatı düzenleyip insanoğluın pasış ve emniyet zarfında bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Uygulama Yarar (Toplumsal İhtiyaçların önlanması) Hukukun uygulamalı amacını, içtimai gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile cemiyet zarfında canlı insanoğluın, birbirleri ile monte etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın konstrüksiyonsından kaynaklanan ihtiyaçlarını zıtlamaya çdüzenışır. Hukuk bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni hayatın asliye gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın natürel konstrüksiyonsına ve bundan sonra gelen ihtiyaçlarına tatminkâr olgunlaşmak zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, konuşu gerçeklere de sadıkdır; konuşu yoksulluklara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Hak Hukuk bu fonksiyonu ile belli bir tertip şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak doğru kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız tanılamamıyla adalet, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olgunlaşmak üzere iki değişik anlamda kullanılır. Hak aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet anlamında kişisel bir özelliği deyimler. Nefer her bugün haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni sundurmak uğrunda daima ve değalışverişmez bir çaba gösterir. İşte bu tasarruf ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet peritonı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği temas biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze sahaında hukuki ayar olarak laf konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Maşer derunindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini derunaziz kurallar bilcümleü olarak tüze, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve giymek yerinde bulunmuş olduğuna nazaran, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün tüze sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir ayar niteliğindeki adalettir. Hukuk bir cemiyet düzenini derunerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lazım bulunan düzeni sıyanet etmek, gerekse onu değalışveriştirmeyi meşrulaştırmak derunin her bugün adalete esasvurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta zıtmıza müesses tüze düzenlerinin birincil örneği, olması gereken tüze anlamında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan tüze düzenlerinin namına tatminkâr olup olmadığı açısından bir ayar ve kıymetlendirme ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve zararlı zıtlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon balans zarfında olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Uygun olarak bütün tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai yaşyalnız uyacak, hem de bu içtimai hayatın pasış zarfında sürebilmesi derunin bir düzen görünümünü esenlamaya çdüzenışacaktır.